Trước khi nhiều tên tuổi độc lập trong ngành trở nên nổi tiếng, thế giới đã có Daniel Roth. Ông Roth là một nghệ nhân đồng hồ – người thực sự làm đồng hồ – trong nửa thế kỷ. Trên thực tế, năm 2017 là năm kỷ niệm 50 năm ông đến Thụy Sĩ để bắt đầu sự nghiệp chế tạo đồng hồ của mình, trong thời kỳ hoàng kim trước cuộc Khủng hoảng Thạch anh xảy ra.
Nhiều mùa đông lạnh lẽo đã trôi qua kể từ khi ông đến Vallée de Joux. Trong khi ngành công nghiệp đã thay đổi mạnh mẽ, không có nhiều thay đổi trong bối cảnh và cách thức mà Daniel Roth làm đồng hồ.
SHOPDONGHO.com hân hạnh giới thiệu đến bạn đọc loạt bài viết về các nghệ nhân đồng hồ độc lập (independent watchmaker), kính mời bạn đọc theo dõi.
DANIEL ROTH – LÊN VÀ XUỐNG, RỒI LẠI LÊN
Năm nay 74 tuổi, ông Daniel Roth đã có một sự nghiệp kéo dài trong ngành công nghiệp đồng hồ hiện đại, từ những ngày ảm đạm của thập niên 1970 đến thời kỳ phục hưng ở thế kỷ 21. Ông bắt đầu từ một nhân viên của một tập đoàn xa xỉ đến một thợ đồng hồ độc lập, và lặp lại chu kỳ đó một lần nữa.
Nhưng Daniel Roth không chỉ là một người chơi; Ông là một nhân vật quan trọng trong việc thành lập Breguet và nhà sản xuất bộ máy Nouvelle Lemania. Và bằng cách mở rộng, ông chịu trách nhiệm cho nhiều bộ máy phức tạp mà Lemania cung cấp cho nhiều thương hiệu từ những năm 1990 đến giữa những năm 2000.
Mặc dù được sinh ra ở Nice, miền nam nước Pháp, nhưng các bậc tiền bối của ông là thợ làm đồng hồ ở Thụy Sĩ. Ông nội của Daniel Roth đã chuyển cả gia đình đến Pháp để đón ánh nắng mặt trời, mở một cửa hàng sửa chữa đồng hồ nơi mà Daniel Roth trẻ tuổi đã học việc. Sau khi hoàn thành khoá học chế tạo đồng hồ cơ bản ở Nice, ông chuyển đến cái nôi của ngành chế tạo đồng hồ Thụy Sĩ, có một cái tên thơ mộng là Vallée de Joux (Thung lũng Joux), vào năm 1967.
Ở đó, ông làm việc cho Jaeger-LeCoultre, sau đó chủ yếu là một nhà cung cấp các bộ máy mỏng và phức tạp hơn là đồng hồ có thương hiệu. Công việc chế tạo đồng hồ của ông bị gián đoạn bởi một thời gian ngắn trong quân đội, sau đó ông đã dừng chân tại Audemars Piguet. Ông thích mô tả Audemars Piguet là một công ty nhỏ, chỉ với vài chục nhân viên và không khí gia đình, chuyên sản xuất những chiếc đồng hồ thủ công chất lượng.
Ngay khi Daniel Roth bắt đầu sự nghiệp ở Thụy Sĩ, công ty Breguet ở Paris đã thành lập. Khi đó, công ty thuộc sở hữu của George Brown, hậu duệ của một người thợ đồng hồ người Anh, người đã tiếp quản công việc kinh doanh khi những người thừa kế của Abraham-Louis Breguet không thể.
Nhà chế tác đồng hồ vĩ đại người Anh, George Daniels, đã đề cập đến Breguet trong cuốn tự truyện của ông – All in Good Time: Reflections of a Watchmaker, mô tả xưởng Breguet vào những năm 1960 như là “khá run rẩy” với “một người thợ đồng hồ kém lành nghề trong một cơ sở”…(chỉ có duy nhất) một nhân viên rất có năng lực trong việc sửa chữa.”
Vì vậy, vào năm 1970, nhà làm kim hoàn Paris, Chaumet đã mua lại Breguet, với hy vọng khôi phục lại sự huy hoàng cho thương hiệu này. Chaumet được điều hành bởi Jacques và Pierre Chaumet, 2 anh em là thế hệ thứ 9 của gia đình đã từng có Napoleon và Nữ hoàng Victoria là khách quen. Anh em triệu phú đã chuyển Breguet đến Thụy Sĩ, đặt nó ở L’Orient, một trong nhiều thị trấn nhỏ ở Vallee de Joux. Họ đã để việc điều hành Chaumet cho Francois Bodet phụ trách, người đã lần lượt tuyển dụng ông Roth.
Cách đeo đồng hồ đặc biệt của ông Daniel Roth là thói quen cả đời, cho phép ông xem giờ trong khi làm việc.
15 năm tại Breguet là những ngày thanh bình, ông Daniel Roth hồi tưởng. Chaumet trong những ngày đó được cho là một tên tuổi còn lớn hơn cả Cartier, với những hoàng tử và vua chúa thời đó đã chi tiêu xa hoa tại cửa hàng Place Vendome của hãng.
Ông Daniel Roth mô tả anh em Chaumet là những người đàn ông tinh tế, người đã cho ông quyền tự do chế tạo những chiếc đồng hồ đẹp. Cùng với ngài Bodet, cặp đôi đã tạo ra những gì tinh túy nhất của Breguet ngày nay: mỏng, trang trí công phu và có lẽ trang trọng hơn hầu hết các đồng hồ đeo tay Breguet trước đó.
Dựa vào những chiếc đồng hồ bỏ túi quan trọng nhất của Breguet để lấy cảm hứng, ông Daniel Roth bắt đầu xây dựng những chiếc đồng hồ đeo tay phức tạp – hãy nhớ rằng điều này diễn ra vào những năm 1970, những ngày đen tối của cuộc khủng hoảng thạch anh, đồng thời là những cái tên thần thánh như Omega, Longines, Heuer và Vacheron Constantin đã đi xuống.
Chiếc đồng hồ đầu tiên mà ông Daniel Roth tạo ra là chiếc ref. 3130 với mặt số bất đối xứng đặc biệt được mô phỏng theo đồng hồ bỏ túi Breguet perpetuelle. Sau đó, ông đã thiết kế một chiếc đồng hồ đeo tay lịch vạn niên mỏng, được trang bị một cơ chế lịch dựa trên chiếc đồng hồ mà ông đã thiết kế trước đó cho một chiếc đồng hồ bỏ túi. Ông cũng đã xây dựng cỗ máy tourbillon cho đồng hồ đeo tay được sản xuất hàng loạt đầu tiên cho nhà sản xuất bộ máy Nouvelle Lemania vào giữa những năm 1980, sau đó được lắp trong đồng hồ đeo tay tourbillon đầu tiên của Breguet xuất hiện trên thị trường vào năm 1988.
Trong khi ngành công nghiệp đồng hồ Thụy Sĩ gần như là một vùng đất hoang cằn cỗi vì cuộc khủng hoảng thạch anh, những chiếc đồng hồ được trang trí tinh xảo, phức tạp của Daniel Roth rất khác thường và thành công về mặt thương mại. Ông ấy đã rất táo bạo khi tạo ra một chiếc đồng hồ đeo tay tourbillon vào những năm 1980. Nhiều cái tên nổi tiếng thời đó là khách hàng của Breguet, như cố Quốc vương Hassan II của Ma-rốc, là một trong nhiều khách hàng thân thiết.
Nhưng “niềm vui ngắn chẳng tày gang”, vào năm 1987, anh em Chaumet đã phá sản một cách ngoạn mục. Bộ đôi này đã lấy trang sức của khách hàng làm tài sản thế chấp cho các khoản vay để đầu cơ vào kim cương, một kế hoạch hoản hảo cho đến khi giá kim cương bắt đầu giảm. Với khoản nợ hơn 300 triệu đô la Mỹ, gấp hơn ba lần doanh thu hàng năm của công ty này, Chaumet đã tuyên bố phá sản trong khi 2 anh em bị tống vào tù vì tội lừa đảo.
Chaumet sau đó được bán cho Investcorp, một đơn vị quỹ tư nhân của Trung Đông từng có thời gian sở hữu Tiffany & Co. và Vacheron Constantin. Đơn vị bảo trợ của mình (Chaumet) đã ra đi, ông Daniel Roth đã tự đứng trên đôi chân của mình, thành lập Daniel Roth SA vào năm 1989 với sự hỗ trợ từ Siber Hegner, một nhà giao dịch Thụy Sĩ chuyên phân phối tất cả các loại sản phẩm trên khắp thế giới, từ tơ lụa, hóa chất đến máy móc và đồ dùng văn phòng, và cả đồng hồ xa xỉ.
Trong một vài năm ngắn ngủi, ông Daniel Roth đã thỏa mãn sản xuất những chiếc đồng hồ chất lượng cao, chủ yếu được trang bị những bộ máy từ Lemania, nhưng với vỏ hình elip kép đặc trưng do ông thiết kế.
Đầu những năm 1990, ông là một trong số ít những người hành nghề đồng hồ độc lập, và cũng được coi là một trong những người giỏi nhất. Trong số những khách hàng đầu tiên của ông có John Asprey, người điều hành nhà bán lẻ trang sức và đồng hồ nổi tiếng ở London, trong khi là nhà vô địch đầu tiên của ngành chế tạo đồng hồ độc lập, đã trở thành người ủng hộ sớm cho George Daniels và F.P. Journe. Đầu những năm 1990, ông Asprey đã đặt mua 24 chiếc đồng hồ đeo tay Daniel tourbillon mang tên Asprey – một đơn hàng đáng kể và quan trọng trong những ngày đó.
Nhưng cuối cùng Siber Hegner đã quyết định việc kinh doanh đồng hồ không đủ sinh lợi và rút tài chính, khiến ông Daniel Roth phải chuyển sang The Hour Glass, nhà bán lẻ đồng hồ Singapore. Năm 1994, The Hour Glass nắm quyền kiểm soát Daniel Roth SA, tìm kiếm sự tích hợp theo chiều dọc lớn hơn trong hoạt động kinh doanh. Trong khi cung cấp cho ông Daniel Roth một nền tảng tài chính vững chắc, sự kết hợp đã đưa ông vào một cấu trúc công ty mà cuối cùng đã trở nên mâu thuẫn với mong muốn sáng tạo của ông.
Mọi thứ đến hồi kết vào năm 1997, khi cuộc khủng hoảng tài chính châu Á xảy ra, khiến The Hour Glass chìm sâu vào thua lỗ. Không lâu sau, vào 2000, nhà bán lẻ này đã bán Daniel Roth và một thương hiệu khác mà nó sở hữu, Gerald Genta, cho Bvlgari.
Nhà kim hoàn La Mã cuối cùng đã biến tên Daniel Roth thành một dòng đồng hồ của Bvlgari với thiết kế vỏ đặc trưng. Mặc dù tên giống nhau, nhưng đồng hồ thì không.
DANIEL ROTH – NGHỆ NHÂN ĐỒNG HỒ TRỞ LẠI
Như một người đàn ông lịch thiệp, Daniel Roth một lần nữa trở lại với công việc chế tạo đồng hồ độc lập. Trở thành một thợ làm đồng hồ solo là “đỉnh cao của hạnh phúc”, ông nói.
Bây giờ ông chỉ thực hiện một loại bộ máy duy nhất – cụ thể là bộ điều chỉnh tourbillon hai phút – được cung cấp theo hai kiểu vỏ, dưới tên Jean Daniel Nicolas.
Đó là một doanh nghiệp gia đình; công ty được đặt theo tên của con trai duy nhất của ông, Jean-Daniel, và vợ, Nicolas. Người bạn đồng hành liên tục của ông trong nhiều thập kỷ ở Vallé de Joux, bà xử lý các vấn đề hành chính và bán hàng, trong khi Jean-Daniel giúp đỡ trong việc chế tạo đồng hồ.
Người vợ và con trai của Daniel Roth
Khung cảnh nhìn từ bếp
Ông Daniel Roth làm những chiếc đồng hồ của mình bên trong một xưởng đặt ở tầng hai của nhà ông ở Le Sentier, một trong nhiều thị trấn chế tạo đồng hồ nổi tiếng ở Vallee de Joux. Đối diện với hồ và quay lưng vào núi, ngôi nhà là nơi ở thoải mái nhưng được trang bị khiêm tốn, là nơi ở của gia đình Roth trong 36 năm.
Ông làm việc như một nghệ sĩ điêu khắc bằng thép và vàng, với nhịp độ của riêng mình, dành vài giờ mỗi ngày để từ từ chế tạo chiếc đồng hồ tourbillon tiếp theo. Thời gian, như ông nói, không quan trọng đối với ông. Trong 14 năm, ông đã hoàn thành chỉ 26 chiếc đồng hồ tourbillon. Trung bình có ít hơn hai chiếc đồng hồ một năm, ông Daniel Roth cho biết ông cố gắng sản xuất ba chiếc đồng hồ một năm nay. Với tốc độ mà ông đang sản xuất chúng, ông Daniel Roth nói đùa rằng khi ông qua đời, đồng hồ Jean-Daniel Nicolas sẽ ngay lập tức trở nên hiếm và có giá trị.
Khu vực làm việc gần như rập khuôn với phong cách của công nghiệp đồng hồ Thụy Sĩ. Cửa sổ rộng đón lượng lớn ánh nắng mặt trời, với chiếc ghế của thợ đồng hồ và bàn làm việc đặt trên sàn gỗ. Một bên là một thư viện – đằng sau mỗi thợ sửa đồng hồ giỏi là một thư viện tốt – cũng như tài liệu lưu trữ về công việc trước đây của ông.
Trải qua công việc trong quá khứ khiến cho ông thấy niềm vui hiện hữu. Ông ấy trở nên phấn khởi khi thảo luận về một số đồng hồ mà ông đã chế tạo trong quá khứ, đặc biệt là những chiếc đồng hồ đầu tiên ông thiết kế cho Breguet. Ông cũng tự hào về những sáng tạo độc nhất được ủy quyền bởi các nhà sưu tập quan trọng, bao gồm một loạt đồng hồ lịch Hồi giáo cho Quốc vương Morocco.
Một số mẩu báo chí trong kho lưu trữ rất sâu sắc, cho thấy ông Daniel Roth ở thời hoàng kim với tư cách là tổng giám đốc của hãng đồng hồ Daniel Roth SA, một bức tranh về sự nghiệp của một công ty chưa từng hoàn thiện.
TOURBILLON HAI PHÚT
Xem qua nội dung trên bàn ghế làm việc khác nhau cho thấy những gì ông làm – chế tạo đồng hồ trường phái cũ vững chắc bắt nguồn từ truyền thống của Vallee de Joux.
Đồ nghề để nung kim xanh
Tất cả những gì cần thiết, cộng với một sự kiên nhẫn, để xây dựng một bộ máy đồng hồ bằng tay
Đồng hồ và bộ máy được thiết kế – gần như không thể tin được trong thời đại kỹ thuật số – với bút và giấy. Ông Daniel Roth cho rằng phương pháp lỗi thời này là cách mà một thợ sửa đồng hồ lỗi thời nên tự mình thực hiện, “Nếu đó là một thách thức, thì nó hoàn hảo đối với tôi.”
Và lý do là một tourbillon, trái ngược với bất kỳ cơ cấu complication nào khác, đó là cơ cấu phức tạp mà ông rất thích, kể từ những ngày còn ở Breguet. Giống như nhiều thợ đồng hồ khác trong thời đại của ông, những người từng là học sinh của Abraham-Louis Breguet hai thế kỷ sau khi ông qua đời, ông Daniel Roth coi tourbillon là đỉnh cao của chế tạo đồng hồ.
Ông diễn đạt chiếc đồng hồ Jean-Daniel Nicolas là một tourbillon dài hai phút, tạo cho nó một thời gian chuyển động gấp đôi so với một tourbillon thông thường để phân biệt nó với những cơ cấu tourbillon khác, và cũng để chủ nhân chiêm ngưỡng tiến trình quay nhàn nhã hơn của chiếc lồng.
Với ông, tourbillon là một sáng tạo thẩm mỹ, nhưng cũng có công năng, cung cấp cho người đeo một sự ham mê trực quan nhưng cũng có khả năng đo lường thời gian vượt trội, khi được điều chỉnh hợp lý.
Ông Daniel Roth vẫn giữ quan điểm rằng một tourbillon, nhờ vào những gì nó có, nên giữ thời gian mẫu mực. Do đó, ông kiểm tra từng chiếc đồng hồ đã hoàn thành cẩn thận trong nhiều ngày, chăm chỉ ghi lại kết quả vào một tờ giấy. Và đối với mỗi chiếc đồng hồ quay về để bảo dưỡng, ông cũng làm như vậy.
Giống như Philippe Dufour, một nghệ nhân đồng hồ độc lập, một người hàng xóm sống cách ông chỉ ba phút đi đường, ông Daniel Roth dựa vào hệ thống etablissage, đó là cách ngành công nghiệp đồng hồ Thụy Sĩ hoạt động cho đến khi sản xuất nội bộ trở thành huy hiệu cho danh dự.
Ông mua chân kính, đĩa và cầu của bộ máy, cũng như vỏ và mặt số từ các chuyên gia, nhưng sản xuất các thành phần tốt hơn – như cây cầu tourbillon tinh tế một cách thái quá – như chính ông.
Và mọi thứ sau đó được hoàn thành, một cách vui vẻ và cẩn thận như chỉ có thợ làm đồng hồ độc lập mới có thể làm, bằng tay. Phần trang trí của bộ máy, giống như không khí trong lành của Vallee de Joux, thật lộng lẫy.
Đồng hồ đeo tay tourbillon Jean Daniel Nicolas có giá khoảng CHF: 180.000 (khoảng 4,1 tỷ VNĐ), một mức giá được cho là hợp lý, về bản chất, đó là đỉnh cao của một cuộc đời dành riêng cho chế tạo đồng hồ.
DANIEL ROTH – NIỀM TỰ HÀO CỦA MỘT NGHỆ NHÂN ĐỒNG HỒ
Ông Daniel Roth sở hữu một niềm tự hào thầm lặng kiên cường trong những chiếc đồng hồ ông đã làm, ngay cả những chiếc từ nhiều thập kỷ trước. Trong thời đại mà ngành chế tạo đồng hồ cao cấp là một doanh nghiệp lớn bị chi phối bởi các công ty lớn, một người thợ tự hào như ông thật là lạ và gần như tuyệt vời.
Khi một chiếc hộp có ghi nhãn “Louis-Elysée Piguet”, hẳn sẽ có một kho báu bên trong.
Ông Daniel Roth đang làm việc để thêm một mô-đun lịch vạn niên do chính ông xây dựng vào bộ máy điểm chuông lặp phút của Piguet.
Mẫu đồng hồ mà ông hình dung là một chiếc đồng hồ bỏ túi cổ điển.
Thỉnh thoảng, ông Daniel Roth vẫn bảo dưỡng cho những chiếc đồng hồ Daniel Roth mà ông đã làm vào đầu những năm 1990, lần đầu tiên ông chế tạo đồng hồ độc lập. Ông ấy làm điều đó với sự quan tâm và một chi phí hợp lý. Ông làm điều đó bởi vì đó là những chiếc đồng hồ ông đã làm ra và ông vẫn tự hào về chúng khoảng 30 năm sau.
Niềm tự hào của ông về nghề thủ công của mình cũng thể hiện trong tourbillon hai phút. Khi được hỏi tại sao ông không tạo ra một chiếc đồng hồ đeo tay chỉ có thời gian, người ta sẽ bán dễ dàng, với số lượng lớn hơn và cung cấp một mức lợi nhuận tốt hơn, ông trả lời rằng một chiếc đồng hồ như vậy là quá đơn giản. Tourbillon được làm và hoàn thiện bằng tay là tình yêu đầu tiên và duy nhất của ông.
Dấu ấn của thời gian giờ đây hiện rõ ràng trên Daniel Roth, ông đi chậm và đôi khi nhìn chằm chằm vào không gian. Nhưng khi ông cầm chiếc đồng hồ lên, ông lại có bàn tay của một người thợ đồng hồ trẻ tuổi, linh hoạt và khéo léo, tạo ra một bộ nhớ cơ bắp trong 50 năm. Giống như những chữ Ulysses trong bài thơ cùng tên của Tennyson, ông Daniel Roth không phải là người có sức mạnh mà ngày xưa đã dịch chuyển Trái đất và thiên đường, nhưng ông là chính ông – một người nghệ nhân làm đồng hồ.
